raz

1. Coś jest w sam raz (dla kogoś, dla czegoś) «coś jest dokładnie takie, jak trzeba, odpowiednie dla kogoś lub do jakichś celów; akurat»: Tonik jest w sam raz. Przyjemnie odświeża, nie lepi się ani nie pozostawia suchej skóry. TSt 3/2000. (...) orzekł, że to jest robota w sam raz dla mnie. I. Newerly, Pamiątka.

2. Po raz pierwszy i ostatni «ten jeden raz i nigdy więcej»: Wtedy widziałem go po raz pierwszy i ostatni. B. Dobroczyński, J. Owsiak, Orkiestra.

3. Raz na sto lat «niezmiernie rzadko»: Taka okazja zdarzała się raz na sto lat (...). H. Grynberg, Życie.

4. Raz na zawsze «na stałe, na zawsze; w sposób ostateczny, nieodwołalny»: (...) chciał wrócić, żeby raz na zawsze pozbyć się znienawidzonego munduru. Andrzej Zbych, Stawka. Dla dzisiejszych VIP-ów miałbym jednak jedną radę – lepiej nie przyzwyczajać się do tego wszystkiego. Nic nie jest dane raz na zawsze. Polityka 19/2000.

5. Raz po raz, raz za razem, raz w raz, co (i) raz, co (i) rusz «bezustannie, wciąż, co chwila»: (...) grozi nam bunt społeczeństwa przeciw politycznemu establishmentowi, którym raz po raz wstrząsają korupcyjne afery. Wprost 942/2000. Uczeni nie mogli w to uwierzyć. Powtarzali eksperyment raz za razem. I zawsze wynik był identyczny. GW 20/07/2000. Co i raz pani Reidernowa zanurzała srebrną łyżkę, sięgając na przemian do obu parujących waz. T. Bojarska, Świtanie. (...) zwiedzamy park samochodem, wysiadając co rusz, aby obejrzeć tysiącletnie drzewo. TSt 3/2000.

(Bywać) raz na wozie, raz pod wozem zob. wóz 1.

Nie dać się dwa razy prosić zob. dać się 3.

Nie trzeba komuś mówić, powtarzać (czegoś) dwa razy, nie trzeba kogoś dwa razy (o coś) prosić zob. trzeba 3.

Pewne, jasne, oczywiste jak dwa razy dwa, jak dwa razy dwa (jest) cztery zob. dwa 3.

Robić coś iks razy zob. iks 2.